ACL (Ön Çapraz Bağ) Yaralanmaları
Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları NEDİR?
Diz ekleminin stabilitesini sağlayan en önemli bağdır. Yaralanmalarında menisküs ya da diğer bağ yaralanmaları da görülebilir.
NEDENLERİ:
Genel kanının aksine yalnızca sporcularda görülmez. Yapılan spora veya aktiviteye uygun olmayan zemin ve donanım ile, kaza ve düşmeler sonucu da ön çapraz bağ yaralanmaları görülmektedir.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ:
Ameliyat öncesi rehabilitasyon: Amaç hastanın ameliyata hazır hale getirilmesidir. Hasta yaralanmadan hemen sonra yani akut dönemde geldiyse önce hastanın ağrısı azaltılır, daha sonra dizindeki ödem en aza indirilir, eklem hareket açısı arttırılır. Özellikle diz ekstansiyonu dediğimiz (dizi düzleştirme) tam olmalıdır ve diz fleksiyonu (dizi bükme) 125 derece ve üzeri olmalıdır. Diz ekleminin en büyük dinamik stabilizatörü (koruyucusu) olan quadriceps kasının ameliyat öncesi kontraksiyonu (kasılabilmesi) ve dahada güçlendirilmesi son derece önemlidir. Bu şekilde ameliyata hazır halde giren hastalarımızın ameliyat sonrası başarısı da son derece yüz güldürücü olmaktadır. Aynı zamanda ön çapraz bağ ameliyatı sonrası görülen artrofibrozis dediğimiz diz ekleminde yapışıklığa ve hareket kısıtlığına neden olan komplikasyonlar ameliyat öncesi rehabilitasyon sayesinde en aza indirilir. Bir başka komplikasyon olan uzun süreli diz ödemi (şişliği) de ameliyat öncesi rehabilitasyon yapılan kişilerde daha az görülür. Fakat hasta kliniğimize geldiğinde dizindeki şişlik yoksa diz hareket açıklığı tamsa ve kas gücü iyiyse böyle bir rehabilitasyon programına ihtiyaç duymaz. Ev egzersiz programı verilir ve ameliyata kadar bu programı yapması önerilir.
Ameliyat Sonrası Rehabilitasyon: Hasta ameliyat sonrası kliniğimize geldiğinde önce diz ödemi, ağrı, hassasiyet, eklem hareket açıklığı quadriceps kas kontrolü açısından değerlendirilir.
Post dönemde ortalama 3-4 hafta çift kanedyen (değnek) kullanır. Biz 3 hafta kullandırıyoruz ve 2. hafta bitince tek kanedyene (değnek) geçiliyor. 3. hafta sonuna doğru kanedyeni bıraktırıyoruz.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonun;
İlk 3 haftasında koruyucu program dediğimiz bir program uyguluyoruz. Bu program diz eklem şişliğini ve ağrıyı azaltmak için buz, JOBS (kompresyon cihazı), tens, kasların kasılabilme yeteneklerini yeniden kazandırmak ve izometrik kuvvetlendirme için elektrik stimülasyon ve egzersizler, eklem hareket açıklığını arttırmak için cpm (pasif hareket arttırıcı makine), ROM egzersizleri, patella(diz kapağı) hareketliliğini arttırmak için diz kapağı mobilizasyonu ve ambulasyon (ağırlık aktarma ve yürüme) eğitimini içerir.
3-4 hafta: arası bisiklete (salon) başlıyoruz. Buna ilaveten yatarak yapılan egzersizlere ağırlıklar ilave ediyoruz, lastik ve denge (proprioception) egzersizlerine başlıyoruz.
4. haftadan sonra düşük açılarda leg pres ve squata başlıyoruz. Kol kaslarıyla dönüşümlü olarak karın ve sırt kaslarını kuvvetlendirmeye başlıyoruz. Leg extansion (üst ön adale makinesi) 90-40 küçük dirençlerle başlıyoruz. Bacak açma kapama (makinada) başlıyor.
6-8 haftalar arası tempolu yürüyüş ve koşuya başlıyoruz (düşük tempoda). Kuvvet ve denge egzersizlerinin şiddetini ve ağırlıkları arttırıyoruz. Kalça kaslarını kuvvetlendirme ve postural stabilizasyon (core) egzersizleri başlanıyor. Leg press ve squatın açıları ve dirençleri artırılıyor. Stepper çalışması da bu dönemde başlayabilir.
10. haftada cybex izometrik çalışması başlamaktadır. Koşu temposu artıyor.
12. haftada cybex izokinetik (ileri program) programa alıyoruz. Bütün salon aletlerine girebilir; bacak için leg ekstansiyonu (0-90) serbest squat ve leg press yarım yaptırılıyor. Koşu süresi ve temposu artıyor.
16. haftada yana koşular, geri koşular, zig zag koşuları, çift bacak sıçramalar, tek bacak sıçramalar yaptırılıyor. Sporcuya cybex testi yapıyoruz.
Bu dönemde arzu edilen sonuç ameliyatlı bacakla sağlam bacak arasındaki kuvvet farkının yüzde 15 ve üzerinde olmasıdır.
Bu sonuç saha çalışmalarına başlaması için yeterli olmaktadır. Test sonuçları istediğimiz gibi değilse bunu tamamlaması için sporcuya program veriyoruz.
4-5 ay arası topsuz bütün saha çalışmalarını başarılı bir şekilde yapmasını (sprintler, ani durmalar, dönmeler, sıçrayıp ani durmalar) spora özgü becerileri geliştirmesini istiyoruz.
5-6 ay arası ise toplu bütün saha çalışmalarını başarılı bir şekilde yapmasını bekliyoruz. Eğer sporcu toplu bir spor yapmıyorsa yaptığı spora özgü çalışmaları yapmasını bekliyoruz. (Mesela güreşçiyse minderdeki oyunları, teknikleri, dönüşleri vs.)
6. ayda takımla idmanlara başlayabilir. Takım sporu yapmıyorsa bireysel olarak koçuyla birlikte her idmanı yapabilir. Özel müsabakalar yapabilir.
Bu ön çapraz bağ ameliyatı sonrası programı sporculara yöneliktir. Sporcunun olduğu ameliyata, olduğu tekniğe, kendi fiziksel ve psikolojik özelliklerine göre bu 6 aylık süre artabilir az miktarda da azalabilir.
Aynı zamanda sporcu olmayan hastaların bu kadar uzun süreli bir tedaviye ihtiyaçları yoktur. Bu hastalar koşmaya başladıktan sonra ve belli bir kas gücüne ulaştıktan sonra egzersiz ve salon programı verilip gönderilir. Değişik zamanlarla çağrılarak 6. aya kadar uzaktan takip edilir
PROS.E.M Fizyo Center olarak; yaşadığınız sakatlıklar hakkında etik olarak sizleri bilgilendirir, tedavi süreçleriniz ve ilerleyişi hakkında sizleri detaylı bir şekilde aydınlatır uygulamalarımızı bunun ışığında devam ettirir sizleri sağlıklı yaşamlarınıza tekrardan kavuşturmak için elimizden geleni yaparız.